Kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanım zorunluluğu, iş güvenliği ve iş sağlığı yönetmeliklerine göre, belirli sektörlerde çalışanların güvenliğini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. İşverenler, çalışanlarının sağlığını korumak için gerekli tedbirleri almak zorundadır. Bu kapsamda, kişisel koruyucu donanımların kullanımı, iş yerlerinde çeşitli riskleri azaltmak için hayati öneme sahiptir.
1. İş Güvenliği ve İş Sağlığı Yönetmelikleri
Türkiye'de kişisel koruyucu donanım kullanımı, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı Kanun) ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenmektedir. Bu kanun ve yönetmelikler, işyerlerinde çalışanların korunmasını sağlamak amacıyla kişisel koruyucu donanımların kullanımını zorunlu kılmaktadır. İşverenlerin, çalışanları için risk değerlendirmesi yaparak, uygun KKD temin etmesi gerekmektedir.
2. Kişisel Koruyucu Donanım Kullanım Zorunluluğu
KKD kullanım zorunluluğu, iş yerindeki tehlikeler ve risklere göre belirlenir. Çalışanların korunması gereken alanlar ve durumlar şunları içerebilir:
-
Gürültü Seviyesi Yüksek Ortamlar: Eğer işyeri gürültülü bir ortamdaysa, çalışanların işitme sağlığını korumak amacıyla kulak koruyucular (kulak tıkaçları veya kulaklıklar) kullanılmalıdır.
-
Kimyasal Madde ile Çalışma: Kimyasal maddelere maruz kalınan yerlerde, çalışanların solunum yollarının korunması amacıyla maskeler ve solunum cihazları kullanılmalıdır. Ayrıca, kimyasal maddelere temas riskini azaltmak için eldiven ve koruyucu giysiler de gereklidir.
-
Yüksek Sıcaklık veya Yanıcı Maddeler: Yüksek sıcaklık, ateş veya yanıcı maddelerle çalışma durumlarında, alev almaz giysiler, baretler ve gözlükler kullanılmalıdır.
-
Elektriksel Riskler: Elektrik ile çalışan işyerlerinde, çalışanların elektrik çarpmasına karşı korunması amacıyla elektriksel yalıtım sağlayan eldivenler ve özel giysiler giydirilmelidir.
-
İş Kazaları ve Düşme Riski: İnşaat, madencilik ve benzeri sektörlerde, baş yaralanmalarını önlemek amacıyla baret kullanımı zorunludur. Ayrıca, düşme riski taşıyan alanlarda güvenlik kemerleri ve ayak koruyucu ekipmanlar gereklidir.
3. İşverenin Sorumluluğu
İşverenler, kişisel koruyucu donanımların doğru şekilde temin edilmesini ve çalışanların bu ekipmanları doğru kullanmalarını sağlamakla yükümlüdür. İşverenin sorumlulukları şunlardır:
- Çalışanlar için uygun KKD temin etmek,
- KKD'nin doğru kullanımı konusunda eğitim vermek,
- Çalışanları bu ekipmanları doğru şekilde kullanmaya teşvik etmek,
- Ekipmanların düzenli olarak bakımını yapmak ve gerektiğinde değiştirmek,
- Çalışanların KKD'yi kullanıp kullanmadığını denetlemek.
4. Çalışanların Sorumluluğu
Çalışanlar da kişisel koruyucu donanımları kullanmakla yükümlüdür. Bu sorumluluk, iş güvenliğini sağlamak amacıyla önemlidir. Çalışanların sorumlulukları şunlardır:
- İşyeri tarafından sağlanan kişisel koruyucu donanımları kullanmak,
- Kendi sağlığı ve güvenliği için uygun ekipmanları seçmek ve kullanmak,
- Ekipmanların bakımını ve temizlik işlemlerini zamanında yapmak,
- Ekipmanların kullanımında herhangi bir aksaklık veya hasar durumunda derhal işverene bildirimde bulunmak.
5. Tehlikeli Alanlar ve KKD Kullanımı
Bazı iş alanları, yüksek tehlike riski taşır ve bu nedenle kişisel koruyucu donanım kullanımı kaçınılmazdır. Örnekler:
-
İnşaat Sektörü: Çalışanların başlarını korumak için baret kullanımı zorunludur. Ayrıca, yüksekten düşme riski taşıyan alanlarda güvenlik kemerleri ve halatlar gereklidir.
-
Madencilik ve Metal Sektörü: Çalışanların solunum yollarını korumak için maskeler veya solunum cihazları kullanılmalıdır. Ayrıca, yüksek sıcaklık veya alev riski varsa, ateşe dayanıklı giysiler ve eldivenler de gereklidir.
-
Kimyasal Fabrikalar ve Laboratuvarlar: Kimyasal maddelere maruz kalan çalışanlar için koruyucu gözlük, eldiven, solunum maskesi ve koruyucu kıyafetler kullanılmalıdır.
6. KKD Seçimi ve Yasal Düzenlemeler
Kişisel koruyucu donanım seçiminde, ürünlerin yasal düzenlemelere uygun olması gerekir. Avrupa Birliği'nde ve Türkiye'de, kişisel koruyucu donanımların CE işareti taşıması gerektiği belirtilmiştir. CE işareti, ürünün güvenlik ve sağlık açısından Avrupa standartlarına uygun olduğunu gösterir. Ayrıca, iş yerlerinde kullanılan KKD'nin iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerine uygun olması ve belirli testlerden geçmiş olması gerekir.
7. Sonuç
Kişisel koruyucu donanım kullanımı, işyerlerinde çalışanların güvenliğini sağlamak ve olası iş kazalarını önlemek amacıyla son derece önemlidir. İşverenler ve çalışanlar, bu konuda yasal zorunluluklar çerçevesinde hareket etmelidir. İşyeri güvenliği için gerekli KKD'lerin seçimi, doğru kullanımı ve düzenli bakımı, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasına yardımcı olur.